-Τον είδες με τα μάτια σου, γιαγιά, τον βασιλέα
ή μήπως και σε φάνηκε σαν όνειρο να πούμε;
σαν παραμύθι τάχα;
-Τον είδα με τα μάτια μου, ωσάν και σένα.
Πα να γεννώ εκατό χρονώ, κι ακόμα τον θυμούμαι, σαν να’ταν χτες μονάχα!
-Απέθανε, γιαγιά;
-Ποτέ, παιδάκι μου. Κοιμάται!
Κοιμάται, μόνο! Τη χρυσή κορώνα στο κεφάλι,
το σκήπτρο του στο χέρι!...
Έτσι, τραγούδησε σε κάποιο ποίημά του, ο Γ. Βιζυηνός. Έτσι, λέει κι ο θρύλος, πως, ο τελευταίος αυτοκράτορας της Βασιλεύουσας, ο «μαρμαρωμένος βασιλιάς», περιμένει τη στιγμή, που, θα ανακτήσει την Πόλη και την αυτοκρατορία του, θαμμένος κάπου εκεί, στη Χρυσή Πύλη της Κωνσταντινούπολης!
Και λέει ακόμα, πως, κι ο ιερέας, που, τελούσε τότε την τελευταία λειτουργία στη Μεγάλη Εκκλησιά, την Αγια-Σοφιά, εξαφανίστηκε μέσα στον τοίχο της , πίσω από το Άγιο Βήμα, που, άνοιξε μπροστά του κατά τρόπο μαγικό κι όταν η Πόλη κάποτε επανέλθει πάλι στους χριστιανούς, θα βγει, να συνεχίσει τη Θ.Λειτουργία.
-Και τα τηγανισμένα ψάρια του θρύλου, γιαγιά;
-«...Τον καιρό, που είχαν ζώσει την Πόλη οι Τούρκοι, ένας καλόγερος τηγάνιζε επτά ψάρια. Τα είχε τηγανίσει από τη μια μεριά, και, ήταν έτοιμος να τα γυρίσει κι από την άλλη. Τότε, ήρθε κάποιος και του είπε, πως, οι Τούρκοι πήραν την Πόλη!
«Ποτέ δε θα πατήσουν την Πόλη οι Τούρκοι», είπε ο καλόγερος. Θα το πιστέψω μόνο αυτό, όταν τα ψάρια αυτά ζωντανέψουν».... Δεν πρόλαβε όμως να τελειώσει τα λόγια του, και, τα ψάρια πήδησαν απ’ το τηγάνι κι έπεσαν ζωντανά, εκεί, στο νερό.
Και ως σήμερα, αυτά τα ψάρια, είναι, τα ζωντανεμένα ψάρια στο Μπαλουκλί, και, θα βρίσκονται εκεί μισοτηγανισμένα, ώσπου, ένας άλλος καλόγερος έρθει να τα αποτηγανίσει».
Έτσι, με τέτοιες μυθικές παραδόσεις, ο λαός μας, προσπάθησε να δώσει εξήγηση στην απορία του αλλά και στη θλίψη του για την άλωση της Πόλης.
«Ν’αοιλλή εμάς και βάι εμάς, η Ρωμανία πάρθεν».
«29 Μαϊου 1453. Η Πόλις εάλω. Αλλ’ουκ εάλω η Βασιλεύουσα ψυχή των Ελλήνων», κατά τον ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο. «Ουκ εάλω η Πόλις, ουκ εάλω η ρίζα, ουκ εάλω το φως, ουκ εάλω η ψυχή των Ελλήνων»
Και ο ίδιος ο ποιητής, στο ποίημά του, «Λειτουργία κάτω από την Ακρόπολη», θα γράψει:
«Και τώρα, ιδού, με το ίδιο αυτό χέρι, που έγραφε τους ύμνους στο φως, παίρνω χώμα από το χώμα σου. Σε φιλώ και σου εύχομαι:
Ζωή εσαεί. Φως εσαεί. Λόγο εσαεί. Το φως ας φωτίζει την ανθρωπότητα στις δύσκολες ώρες της».
Κι εμείς, ας παραλληλίσουμε τα λόγια αυτά του ποιητή με το φως, που εξέπεμψε στην Οικουμένη η Βασιλεύουσα και φώτισε τον σκοταδισμό της!
29 Μαϊου 1453. Ημέρα Τρίτη. Και η «Πόλις εάλω». Κι ήταν το καύχημα των χριστιανών και της Οικουμένης όλης! Όμως, το πνεύμα της έγινε πυρσός για την αναγέννηση της Ευρώπης.
«Ο Δικέφαλος αετός σου, να, μακριά πέταξε, με τ’ άξια και με τ’ άγια.
Και, θα ισκιώσουν τα τετράπλατα φτερά, λαούς άλλους, κορφές άλλες, άλλα πλάγια!...», θα τραγουδήσει και ο Κ. Παλαμάς.
29 Μαϊου 1453-29 Μαϊου 2022. 569 χρόνια από τότε! Και η μνήμη μας αυτή τη μέρα, ας μας οδηγήσει στην Επτάλοφη Πόλη των πέντε θαλασσών και των δύο ηπείρων, στο Βυζάντιο.
Κι ήταν στα μέσα του 15ου αι. μ.Χ. Η Βυζαντινή αυτοκρατορία έγερνε στη δύση της. Μια αυτοκρατορία, που είχε γεμίσει με φως τον μεσαίωνα της Ευρώπης, μια αυτοκρατορία, που επί χίλια χρόνια στάθηκε το ακατάλυτο φράγμα, που, πάνω του έσπαζαν των βαρβάρων τα κύματα, μια αυτοκρατορία, που έγινε η κοιτίδα ενός μεγάλου πολιτισμού!
Μα τώρα, το τέλος της έχει σημάνει! Η άλλοτε κοσμοκράτειρα, δεν είναι πια, παρά, μια πολιτεία με μόλις λίγα κάστρα τριγύρω της. Μια γωνιά της Θράκης, λίγα νησιά στο Αιγαίο και η Πελοπόννησος με το Δεσποτάτο του Μυστρά, αναγνωρίζουν ακόμα την κυριαρχία της.
Και αντίκρυ σ’ αυτά, ένα Ισλάμ πανίσχυρο και οι Οθωμανοί με τον φανατισμό της θρησκείας τους, οι πιο φοβεροί απ’ τους εχθρούς που, απείλησαν ποτέ το Βυζάντιο!
Στην Κωνσταντινούπολη βασιλεύει τότε η δυναστεία των Παλαιολόγων, που, προσπαθεί αυτόν τον καιρό να κρατήσει αδούλωτο με κάθε θυσία το «διαμάντι της Γης», την πόλη τη χιλιοτραγουδισμένη, ανάμεσα Ασίας και Ευρώπης, που, και σήμερα ακόμα, οι φωτογραφικές μηχανές, τα φωτογραφικά φιλμς, δεν μπορούν ν’ αποτυπώσουν την ομορφιά και τη δόξα της, την πόλη, που στάθηκε αγέρωχη για αιώνες ανάμεσα Κεράτιου και Μαρμαρά, Βοσπόρου και Ευξείνου, θυμίζοντας στον περιηγητή στων χρόνων το διάβα, το λαμπρό παρελθόν της!
29 Μαϊου 1453! Ημέρα μνήμης! Η άλωση της Πόλης. Το γκρέμισμα ενός κόσμου ολόκληρου. Μια δραματική στροφή στην πορεία της ιστορίας. Ένα ορόσημο για ολόκληρη τη φυλή των ανθρώπων, που έλκει την καταγωγή της από τον ελληνολατινικό πολιτισμό.
29 Μαϊου 1453! Μια ημερομηνία, που μας θυμίζει, πως, ένας πολιτισμός σαρώθηκε αμετάκλητα. Ένας πολιτισμός, που άφησε κληρονομιά στα γράμματα και στην τέχνη, που είχε βγάλει χώρες ολόκληρες από τη βαρβαρότητα και είχε δώσει σε άλλες την εκλέπτυνση των ηθών. Ένας πολιτισμός, που η δύναμή του και η ευφυϊα του προστάτεψαν για πολλούς αιώνες τη χριστιανοσύνη, αφού, για έντεκα αιώνες, η Πόλη, ήταν το κέντρο ενός κόσμου φωτός, ήταν η Μεγάλη Πόλη, η αγαπημένη του Θεού και της Μητέρας Του...
Ας γίνει σήμερα, η ιστορία της πόλης αυτής, η ιστορία της Κωνσταντινούπολης, η σιωπηλή κραυγή μιας ζωής, μιας εποποιϊας, μιας τραγωδίας, που, σφράγισε ανεξίτηλα τη ζωή των εποχών, των λαών τα πεπρωμένα τους, ας γίνει, ένα διαρκές σημείο αναφοράς για τις επερχόμενες γενιές, για τον νέο ελληνισμό!
Της Φωτεινής Τσιτσώνη-Καβάγια
